Drongo portret: Lucio Bagnulo
Auteur: Redactie Drongo - Jane Sauer
Datum: vrijdag 9 december 2022
Dossier(s): Kinderopvang en Onderwijs
Internationalisering
Cultuur
Steeds meer mensen en organisaties besteden aandacht aan de talen die in hun omgeving gebruikt worden. Wie zijn zij? Wat drijft hen? In deze portret-estafette maak je kennis met de smaakmakers op het gebied van meertaligheid. Dit keer spreken we met Lucio Bagnulo, Hoofd Vertaling en Taalstrategie bij Amnesty International, Language Industry Person of the Year en co-voorzitter GCLR.
Lucio is een meertalige professional met een brede achtergrond in talen en culturen, die hij heeft opgedaan door studie- en werkervaringen in verschillende landen. Hij komt uit een romantisch wit stadje in het zuiden van Italië en woont nu met zijn vrouw en zoontje in Spanje.
“Ik ben geboren in het toeristische stadje Ostuni. Mijn ouders en grootouders komen ook uit deze regio. Ik kom uit een nederig en hardwerkend gezin, waar eigenlijk niemand een andere taal sprak. Iedereen sprak alleen Italiaans, dus ik wist niet beter. Ik groeide wel op met een soort tweetaligheid omdat de meeste mensen op het Italiaanse schiereiland een plaatselijke volkstaal spreken.”
Dialect als normale spreektaal
Deze dialecten zijn geëvolueerd uit het Vulgair Latijn of Volkslatijn en zijn het resultaat van verschillende overheersingen in de loop der eeuwen. De eenwording van Italië gebeurde pas in 1861, voordien was Italië verdeeld in verschillende staten. Het gebruik van dialecten in Italië is uniek vergeleken met dialecten in de rest van Europa.
“Zelfs vandaag de dag worden in veel verschillende delen van Italië dialecten gebruikt als de normale spreektaal in verschillende sociale omgevingen en binnen families. Ze verschillen sterk van elkaar en van het Italiaans, zodat vele ervan niet onderling verstaanbaar zijn en ze in feite bijna als verschillende talen zouden kunnen worden beschouwd. Het zou niet in mij opkomen om met mijn oude vrienden een grap te maken in het Italiaans, ik zou direct overschakelen op mijn plaatselijke dialect. Op school leerde ik vanaf mijn veertiende Engels en Frans en later ook een beetje Duits.”
Van jongs af aan heeft Lucio altijd belangstelling en interesse gehad voor alles wat van buiten Italië kwam en kreeg hij te maken met cultuur- en taalverschillen door het contact met Engelse, Franse of Duitse toeristen die op vakantie waren in Ostuni.
“Ik rende achter buitenlandse toeristen aan om mijn gebroken Engels of Frans met hen te oefenen. En nee, dat wordt geen stalken genoemd, niet als het in een academische achtervolging wordt gedaan. Maatschappelijk gezien waren deze cultuur- en taalverschillen positief, omdat ze geassocieerd werden met rijkdom. Maar ik kwam ook immigranten tegen die voornamelijk uit het noorden van Afrika en Albanië kwamen die op zoek waren naar een beter en veiliger leven. De maatschappij leerde mij dat dit niet zo'n positief voorbeeld was van cultuur- en taalverschillen. Pas later toen ik begon te reizen en mijn horizon begon te verruimen, besefte ik dat elk soort cultuur- en taalverschil ons leven rijker maakt en niet moet worden gezien als een bedreiging voor bijvoorbeeld culturele en nationale eenheid. Als je reist krijg je te maken met een identiteitscrisis of culturele botsing. Voor veel mensen is het onbekende een bedreiging.”
Meertaligheid onderdeel identiteit
Lucio is zo verbonden met meertaligheid, zowel op persoonlijk als professioneel vlak, dat hij zich een leven zonder niet voor kan stellen. Hij heeft in verschillende landen gewoond, waaronder Frankrijk, België en Engeland.
“Gelukkig heb ik mijn hart kunnen volgen in mijn studies en heb ik mijn Bachelor in 'toegepaste talen voor bedrijfsbemiddeling' behaald aan de Universiteit van Perugia. Mijn Master 'vertalen' heb ik in 2009 behaald aan de Universiteit van Bologna. Ik heb een paar jaar in het buitenland gewoon om mijn werktalen aan te scherpen en in 2011 heb ik mijn tweede Master 'vertalen en tolken' behaald aan de Universiteit van Westminister. Ik heb altijd geluk gehad met de steun van mijn ouders tijdens mijn 'levensontdekkingsreis'. Ze hebben altijd in me geloofd en mij aangemoedigd.”
Nu woont hij alweer acht jaar in Madrid en is voorlopig niet van plan om terug te gaan naar Italië vanwege zijn zoontje en zijn werk.
“Ik hou van Spanje en de cultuur. Het verschilt niet veel van de Italiaanse cultuur en ik voel me welkom hier. Zonder meertaligheid zou Lucio er niet zijn, want meertaligheid is een essentieel onderdeel van mijn identiteit. Meertaligheid heeft me respect bijgebracht voor andere mensen, culturen en geloofsovertuigingen. Het heeft me geholpen verschillende manieren te leren om mensen te benaderen of te coachen. Het maakt ook deel uit van mijn privéleven, want ik heb vrienden uit veel verschillende landen en mijn vrouw en ik voeden ons kind tweetalig op. Met andere woorden, ik zou niet de persoon zijn die ik ben zonder mijn meertalige identiteit. Mijn persoonlijke en werkervaringen hebben eraan bijgedragen dat ik mijn horizon heb verbreed, de wereld door andere ogen ben gaan bekijken en andere standpunten meer ben gaan aanvaarden. Wanneer je je opent voor verschillende culturen, transformeer je zelf ook een beetje. Je leert de waarde ervan kennen.”
Creativiteit en nieuwsgierigheid sleutelfactoren
Lucio spreekt nu vier of eigenlijk vijf talen; Italiaans, het Italiaanse streekdialect, Engels, Frans en Spaans. In zijn huidige leven met een drukke baan en druk gezinsleven is er op dit moment geen ruimte om een nieuwe taal te leren, maar dat zou hij wel willen.
“Ik zou graag Arabisch of Chinees willen leren. Beide talen vind ik fascinerend en het geschreven Arabisch lijkt net een kunstwerkje. In de wetenschappelijke en academische literatuur wordt er op het gebied van meertaligheid een verband gelegd tussen meertaligheid, creativiteit en nieuwsgierigheid. Ik denk dat creativiteit en nieuwsgierigheid inderdaad twee sleutelfactoren zijn.”
Lucio werkt bij Amnesty International als Hoofd Vertaling en Taalstrategie, een droombaan waarbij hij zijn talenten en passies kan combineren en dat allemaal voor een goed doel.
“Iedere dag is anders en het kan uitdagend zijn, maar daar hou ik ook wel van. Ik heb het geluk elke dag wakker te worden met de overtuiging dat dankzij mijn werk, als Hoofd Vertaal- en Taalstrategie, en het werk van mijn team de belangrijke boodschap van Amnesty International ver zal komen, aangezien Amnesty's vertaalfunctie een krachtige organisatorische katalysator is voor inclusieve en effectieve communicatie, en tevens een belangrijke bijdrage levert aan het bereiken van een grotere impact op de mensenrechten wereldwijd. De versluierde maar strategische rol van vertalingen draagt er dus aan bij dat mensenrechtenschenders worden uitgedaagd, dat hun slachtoffers hoop krijgen en dat houders van mensenrechten in hun eigen taal hun stem kunnen laten horen. Kortom, vertaling of beter gezegd, meertaligheid, is een middel voor een grotere lokale impact en relevantie. Meertaligheid is dan ook de kern van elke actie die ik mijn werk onderneem. Ik vind de diversiteit van de mensen met wie ik samenwerk heel leuk, iedereen komt uit verschillende werelden en culturen, wat een verrijking voor mij is. Het maakt mij ook trots als ik zie wat voor impact wij kunnen maken in de wereld.”
Lucio heeft dit jaar de 'Language Industry Person of the Year Award' gewonnen, een wereldwijd prijzenprogramma dat zich richt op het erkennen van de prestaties, innovaties en uitmuntendheid van individuen, projecten, merken en bedrijven over de hele wereld.
“Deze prijs gaat naar de persoon die blijk geeft van uitmuntend leiderschap, inzicht of innovatie in de taal- en lokalisatie-industrie. Je kunt je dus wel voorstellen hoe blij ik was toen ik hoorde dat ik de prijs had gewonnen. De prestatie is niet alleen het resultaat van mijn harde werk, maar ook van de professionele en persoonlijke verrijking door vele lieve vrienden, collega's en kennissen met wie ik deze passie voor talen, taalrechten en taalrechtvaardigheid deel.”
Meertaligheid als versterkende factor
Ook zet Lucio zich in voor de Global Coalition for Language Rights, waarbij hij medevoorzitter is. De coalitie is een netwerk van organisaties en individuen, waaronder activisten, wetenschappers en taalprofessionals van over de hele wereld, die samenwerken om taalrechten te bevorderen en te verdedigen, waar Drongo ook bij is aangesloten. Hij nodigt iedereen die geïnteresseerd is in meertaligheid, taalrechtvaardigheid en taalrechten uit om lid te worden. Volgens Lucio wordt er wel anders naar meertaligheid gekeken vergeleken met vroeger.
“Ik denk dat meertaligheid vooral in de laatste decennia wereldwijd een steeds algemener verschijnsel is geworden, of dat men zich er in ieder geval meer bewust van is geworden, mede dankzij de vooruitgang van de technologie op alle gebieden van het leven. Zo worden veel meertalige programma's nu in veel landen over de hele wereld beschouwd als een onderdeel van het onderwijssysteem.”
Ondanks de wereldwijde positieve beweging op het gebied van meertaligheid, is er nog genoeg te doen en te verbeteren, vooral op het gebied van overheden.
“Respect is belangrijk, voor de andere cultuur en je eigen cultuur. Ik zou willen dat mensen meertaligheid niet langer zien als een bedreiging voor bijvoorbeeld de nationale identiteit of als een belemmering voor integratie, maar dat ze meertaligheid gaan beschouwen als een versterkende factor op verschillende gebieden in de samenleving. Ik zou ook graag willen dat regeringen meer begrip zouden hebben voor het belang van investeringen in (gratis) meertalig onderwijs, dat ook ondervertegenwoordigde talen moet omvatten, want die maken ook deel uit van een nationale identiteit. Is de samenleving niet het resultaat van eeuwenlange interacties tussen verschillende groepen die migreerden en zich in een bepaald gebied vestigden? Ik denk dat dit zou bijdragen tot een meer geschoolde, gastvrije en ruimdenkende samenleving, wat ongetwijfeld ook een positief zou hebben op onze economie.”
Meer weten?
Wil je meer weten over Global Coalition for Language Rights of wil je in contact komen met Lucio? Kijk hier voor meer informatie.