DashboardHelpdeskRegistrerenInloggen

Drongo portret: Halleh Ghorashi


Foto: © Anja Robertus

Auteur: Redactie Drongo - Jane Sauer

Datum: vrijdag 20 mei 2022

Dossier(s): Kinderopvang en Onderwijs
Gezin
Cultuur

Steeds meer mensen en organisaties besteden aandacht aan de talen die naast het Nederlands in hun omgeving gebruikt worden. Wie zijn zij? Wat drijft hen? In deze portret-estafette maak je kennis met de smaakmakers op het gebied van meertaligheid. Dit keer spreken we met Halleh Ghorashi. Onze vorige gast Monaïm Benrida, nodigde haar uit.

Halleh Ghorashi (1962), geboren in Iran, was tussen 2005 en 2012 bijzonder hoogleraar (PaVEM leerstoel) en is sinds 2012 hoogleraar Diversiteit en Integratie aan de vakgroep Sociologie op de Vrije Universiteit (VU). Ze doet onderzoek naar verhalen van vluchtelingen en migranten over hun uitdagingen en kansen, hoe ze onderdeel van hun nieuwe land kunnen worden en dit allemaal in een bredere context van diversiteitsvraagstukken.

“Mijn familie komt uit Iran. Ik ben eentalig opgevoed en spreek de Perzische taal, ook wel bekend als Farsi. Op de basisschool leerde ik Engels als tweede taal van een native speaker als docent. Na de revolutie in 1997 leerde ik ook Arabisch op de middelbare school naast het Engels, omdat die taal in Iran toen belangrijker werd.”

Onveilig in Iran

Halleh verliet op 26-jarige leeftijd haar thuisland, omdat het niet veilig voor haar was om in Iran te blijven, zo kwam ze in 1988 in haar eentje naar Nederland als politieke vluchteling.

“Ik was tijdens de revolutie al actief in politieke linkse bewegingen. In de eerste jaren van de revolutie was er veel vrijheid, dit was enorm verrijkend. Daarna werden alle politieke bewegingen die in vrijheid actief waren weer onderdrukt, waardoor ik moest vluchten. In eerste instantie was ik blij dat ik veilig was, na jaren in onzekerheid te hebben geleefd. Daarna zorgde de asielprocedure in Nederland weer voor onzekerheid. Ik wilde heel graag studeren en de Nederlandse taal leren. Er was een wachttijd van drie maanden voor een cursus Nederlands voor vluchtelingen, maar ik wou de taal leren op universitair niveau, zodat ik kon studeren. Ik kreeg te horen dat ik maar niet teveel moest dromen en de Nederlandse taal op hoog niveau leren niet iets voor vluchtelingen is. Met de hulp van een paar vrienden had ik geld ingezameld, zodat ik een taalcursus op de universiteit kon volgen. In zeven maanden tijd leerde ik de Nederlandse taal en een aantal maanden later, iets meer dan een jaar na mijn komst naar Nederland, kon ik gaan studeren. Niemand geloofde er toen in, maar ik ben blij dat ik dat heb gedaan. Het heeft mijn leven gered en ik kon mijn dromen waarmaken. Ik kon gelijk mijn leven opbouwen en zag dit als een kans.”

Toen Halleh in Nederland kwam, had ze geen last van een cultuurshock. Maar ze kreeg wel last van een beeldshock.

“Het Iran waarin ik ben opgegroeid, voor de revolutie, was gericht op het westen. Daarom kreeg ik ook geen cultuurshock in Nederland. Het enige wat me opviel was de directheid en de ‘botheid’. Ik ben opgegroeid in een seculiere familie met feministische ideeën. Toen ik in Nederland kwam kreeg ik te maken met een beeldshock. Zo werd er gedacht dat vluchtelingen te dom zouden zijn en vrouwen uit Iran onderdrukt werden en dus niet naar een universiteit konden gaan. Iran werd ook gelijkgesteld aan Khomeini. De beeldvorming die mensen hebben, dat speelt in de huidige samenleving ook nog steeds. Ik heb geluk gehad dat ik tijdens mijn studie docenten en studenten leerde kennen die wel echt interesse in mij en mijn achtergrond toonden. Je hoeft niet de hele samenleving achter je te hebben, maar een kleine groep mensen die je steunen is genoeg. Zo had ik mijn eigen niche, waardoor ik in mijzelf kon blijven geloven.”

Taal als verbinding

Halleh was nog eens extra gemotiveerd om de Nederlandse taal te leren, omdat ze dol is op boeken. Zo bezocht ze in Nederland al snel een boekenwinkel.

“Taal is het eerste dat je tegenkomt in een ander land. Ik ben een echte boekenworm, ook in Iran zat ik als activist met mijn neus tussen de boeken in plaats van alleen te demonstreren. De boekenwinkel die ik in Nederland bezocht was voor mij een vorm van rijkdom. Maar de sleutel tot de deur was er niet. Dit maakt het extra verdrietig, waardoor ik nog meer gemotiveerd raakte om de taal te leren. Taal is een verbinding tot de horizon en onderdeel van een nieuwe wereld.”

Gelukkig kon Halleh culturele antropologie studeren ondanks dat ze nog geen verblijfsvergunning had. De totale asielprocedure duurde maar liefst drie jaar. In eerste instantie werd haar aanvraag afgewezen.

“Voor de asielaanvraag krijg je een interview met de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), waarin je moet bewijzen waarom je bent gevlucht. Dit interview is essentieel in het proces. Het was niet mogelijk om het interview in het Engels te doen, het moest in het Nederlands met een vertaler erbij. In mijn interview werden veel fouten gemaakt. Het verhaal klopte wel, maar de vertaling niet. In zo’n geval is het heel belangrijk dat je de taal goed beheerst. Het interview heb ik gecorrigeerd en de correcties in een brief gezet en na laten kijken door mijn docent Nederlands. Via mijn advocaat is het uiteindelijk toch gelukt om een verblijfsvergunning te krijgen. Zonder taalkennis en ondersteuning van anderen zou het niet zijn gelukt.”

Toegang tot meerdere werelden

Halleh maakte de stap van eentaligheid naar meertaligheid. Op zakelijk vlak gebruikt ze vooral de Nederlandse en Engelse taal. Het Perzisch is een ‘babbeltaal’ voor haar geworden en is wat meer naar de achtergrond geschoven. Ze vertelt over meertaligheid in haar werk en haar visie daarop.

“Het is onderdeel van mijn werk om zowel in het Nederlands als Engels te werken. Al blijft Engels de dominante taal, zo wordt er vooral waardering geuit naar wetenschappelijke publicaties in het Engels, de Nederlandse publicaties tellen niet mee. Toch schrijf ik ook in het Nederlands, waardoor ik mijn profiel kan verruimen. De Perzische taal is ook nuttig bij het helpen van mensen uit Iran. Er wordt uitgegaan van het perfect spreken van één taal, maar je kunt perfectie nooit bereiken. Ik draai het altijd om, als je vanuit meertaligheid naar de wereld kijkt, dan zie je veel meer. Zo krijg je toegang tot meerdere werelden en dat is pas rijkdom. Je beheerst een taal voldoende als je kunt functioneren in die taal. Als je alleen maar kritiek krijgt, dan blokkeert het je. De fixatie op perfectie van het Nederlands komt uit een beperkt kader van monotaligheid. Mensen zouden zich meer moeten focussen op wat er wordt gezegd, want taal is een middel en communicatie is meer dan alleen de taal. Als migranten de Nederlandse taal niet perfect spreken of schrijven, dan wordt het een taalachterstand genoemd. Maar bij Nederlanders in dezelfde situatie is het ineens geen probleem, maar een incidentele slordigheid. Op deze manier worden mensen constant aangesproken op hun tekortkomingen in plaats van hun verworvenheid en kwaliteiten. Hiermee krijgen mensen een laag zelfvertrouwen en weinig kansen om volledig mee te doen in de samenleving.”

Omarmen veelzijdigheid

Halleh heeft veel onderzoek gedaan naar integratie. Ze legt uit wat de rol van taal en meertaligheid is in een diverse samenleving en wat ze graag zou willen veranderen in de maatschappij.

“Meertaligheid is heel belangrijk om de werelden van anderen te laten zien. Door een taal te onderdrukken, verlies je de taal en de toegang tot die werelden. Door meertaligheid kun je navigeren tussen verschillende culturen. Nederland als handelsland zou dat als bron van rijkdom kunnen zien. Meertaligheid is de eerste stap in het verbinden van culturen. We kunnen beter de veelzijdigheid omarmen, in plaats van mensen in een koker te duwen. Als we het hebben over het eten uit verschillende landen, dan wordt het wel omarmd. Een Indische rijsttafel wordt zelfs als nationaal gerecht van Nederland gezien. Maar als het om taal en cultuur van migranten gaat, zijn we te snel geneigd aan aanpassing een eenvormigheid te denken. Dit terwijl meertaligheid en meerstemmigheid toegang geeft tot diversiteit van werelden die Nederland rijker maakt.

Meer weten? 

Founders van Drongo

Chats